پرسش‌های متداول
اتاق تمیز چیست؟
اتاق تمیز (کلین روم) مکانی است که مقدار بسیار کمی از آلودگی‌ها مانند گرد و غبار، میکرب‌ها، قارچ‌ها، باکتری‌ها، ذرات معلق، «ذرات آئروسل » (Aerosol Particles) و بخارات شیمیایی در آن حضور دارد.
به صورت دقیقتر می‌توان بیان کرد که اتاق تمیز یک میزان کنترل شده از آلودگی را همراه خود دارد که این میزان و سطح آلودگی با استفاده از تعداد ذرات معلق در واحد متر مکعب یا فوت مکعب و بر اساس اندازه هرکدام از ذرات تعیین می‌شود. همانطور که اشاره شد بررسی دقیق تعداد مجاز ذرات با سایزهای مختلف در واحد متر مکعب (یا فوت مکعب)، با استفاده از استانداردهای ایزو؛ جی ام پی؛ فدرال انجام می‌پذیرد.
ذرات معلق در اتاقهای تمیز معمولاً بر اساس سایز ذرات در واحد متر مکعب و یا فوت مکعب نمایش داده میشوند. به عنوان مثال در کلاس تمیز ۱۰۰،۰۰۰ میزان ذرات بزرگ‌تر از ۰.۵ میکرون باید کمتر از ۱۰۰.۰۰۰ عدد در فوت مکعب باشد و همین میزان در کلاس ۱۰۰ کمتراز ۱۰۰ ذره در فوت مکعب میباشد. قابل ذکر است موی انسان دارای قطر ۱۰۰-۷۵ میکرون میباشد که ۲۰۰ برابر بیش از یک ذره ۰.۵ میکرونی میباشد.
به طور دقیقتر طبق استاندارد ISO 14644-1اتاق تمیز، محیطی است که تراکم عددی ذرات هوا در آن قابل کنترل باشد و به نحوی ساخته شود که تعداد ذرات معلق در فضا از حد مجاز بیشتر نشود (متناسب با نیازمندی آن فضا) و پارامترهای مرتبط دیگر از جمله دما، رطوبت و فشار نیز تحت کنترل قرار گیرد. اتاق تمیز اصولاً به محیطی گفته می‌شود که جهت تولید و یا تحقیقات علمی و صنعتی در آن فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد و در این محیط مقدار آلاینده‌های زیست محیطی بسیار پایین‌‌تر از حد معمول فضای یک محیط بسته میباشد. آلاینده‌های معمول عبارتند از: گرد و غبار، میکروب‌های معلق در فضا و بخار مایعات محیطی. بطور دقیقتر کلاس‌های مختلف اتاق تمیز محیطی با آلایش کنترل شده ذرات معلق در فضاست که در هر متر مکعب آن تعداد معینی ذره موجود است. بطور مثال در ساختار تعریف شده در ISO 9برای اتاقهای تمیز تعداد کمتر از ۳۵۵ میلیون ذره در هرمتر مکعب تشریح شده‌است. ساخت اتاق تمیز معمولاً در خطوط تولید حساس همچون خطوط داروسازی، صنایع الکترونیک و میکروالکترونیک، غذایی، بیمارستان‌ها و … بکار می‌رود، در این محیط میزان گرد و غبار، میکروب‌های هوازی، ذرات معلق و بخارات شیمیایی در سطح پایین و کنترل شده‌ای نگه داشته میشوند. ذرات معلق در اتاقهای تمیز معمولاً بر اساس سایز ذرات در واحد متر مکعب و یا فوت مکعب نمایش داده میشوند. به عنوان مثال در کلاس تمیز ۱۰۰،۰۰۰ میزان ذرات بزرگ‌تر از ۰.۵ میکرون باید کمتر از ۱۰۰،۰۰۰ عدد در فوت‌‌مکعب باشد و همین میزان در کلاس ۱۰۰ کمتراز ۱۰۰ ذره در فوت‌‌مکعب میباشد. قابل ذکر است موی انسان دارای قطر ۷۵-۱۰۰ میکرون میباشد که ۲۰۰ برابر بیش از یک ذره ۰.۵ میکرونی میباشد.
اتاق تمیز به صورت عملی در صنایعی کاربرد دارد که حضور ذرات کوچک می‌تواند فرایند تولید را تحت تأثیر خود قرار دهد. این اتاقهای تمیز اندازه‌های مختلفی دارند و طراحی برخی از آن‌ها بسیار پیچیده است. اتاق تمیز کاربرد زیادی در تولید نیمه‌هادی‌ها و قطعات الکترونیکی، تولید داروهای مختلف، صنعت بایو، ابزارهای مختلف پزشکی و اتاقهای عمل دارد. توجه کنید که شیوه کنترل و طراحی اتاقهای تمیز با توجه به کاربرد آن، متفاوت است. همچنین برای اعتبار سنجی اتاقهای تمیز مورد استفاده در صنایع مختلف از استانداردهای مختلفی نیز استفاده می‌شود.
نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که اعتبار سنجی اتاق تمیز، شامل تمام فعالیت‌ها، آزمایش‌ها و اندازه‌گیری‌هایی است به وسیله آن می‌توان تأیید کرد که اتاق تمیز قابلیت استفاده در صنعت مربوطه را دارد. در واقع با مقایسه اندازه‌گیری صورت گرفته در یک اتاق تمیز با استانداردهای مختلف، اعتبار سنجی اتاقهای تمیز انجام می‌شود.
کلین روم چیست؟
اتاق تمیز (کلین روم) مکانی است که مقدار بسیار کمی از آلودگی‌ها مانند گرد و غبار، میکرب‌ها، قارچ‌ها، باکتری‌ها، ذرات معلق، «ذرات آئروسل » (Aerosol Particles) و بخارات شیمیایی در آن حضور دارد.
به صورت دقیقتر می‌توان بیان کرد که اتاق تمیز یک میزان کنترل شده از آلودگی را همراه خود دارد که این میزان و سطح آلودگی با استفاده از تعداد ذرات معلق در واحد متر مکعب یا فوت مکعب و بر اساس اندازه هرکدام از ذرات تعیین می‌شود. همانطور که اشاره شد بررسی دقیق تعداد مجاز ذرات با سایزهای مختلف در واحد متر مکعب (یا فوت مکعب)، با استفاده از استانداردهای ایزو؛ جی ام پی؛ فدرال انجام می‌پذیرد.
ذرات معلق در اتاق تمیز معمولاً بر اساس سایز ذرات در واحد متر مکعب و یا فوت مکعب نمایش داده میشوند. به عنوان مثال در کلاس تمیز ۱۰۰،۰۰۰ میزان ذرات بزرگ‌تر از ۰.۵ میکرون باید کمتر از ۱۰۰.۰۰۰ عدد در فوت مکعب باشد و همین میزان در کلاس ۱۰۰ کمتراز ۱۰۰ ذره در فوت مکعب میباشد. قابل ذکر است موی انسان دارای قطر ۱۰۰-۷۵ میکرون میباشد که ۲۰۰ برابر بیش از یک ذره ۰.۵ میکرونی میباشد.
به طور دقیقتر طبق استاندارد ISO 14644-1اتاق تمیز، محیطی است که تراکم عددی ذرات هوا در آن قابل کنترل باشد و به نحوی ساخته شود که تعداد ذرات معلق در فضا از حد مجاز بیشتر نشود (متناسب با نیازمندی آن فضا) و پارامترهای مرتبط دیگر از جمله دما، رطوبت و فشار نیز تحت کنترل قرار گیرد. اتاق تمیز اصولاً به محیطی گفته می‌شود که جهت تولید و یا تحقیقات علمی و صنعتی در آن فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد و در این محیط مقدار آلاینده‌های زیست محیطی بسیار پایین‌‌تر از حد معمول فضای یک محیط بسته میباشد. آلاینده‌های معمول عبارتند از: گرد و غبار، میکروب‌های معلق در فضا و بخار مایعات محیطی. بطور دقیقتر کلاس‌های مختلف اتاق تمیز محیطی با آلایش کنترل شده ذرات معلق در فضاست که در هر متر مکعب آن تعداد معینی ذره موجود است. بطور مثال در ساختار تعریف شده در ISO 9برای اتاقهای تمیز تعداد کمتر از ۳۵۵ میلیون ذره در هرمتر مکعب تشریح شده‌است. ساخت اتاق تمیز معمولاً در خطوط تولید حساس همچون خطوط داروسازی، صنایع الکترونیک و میکروالکترونیک، غذایی، بیمارستان‌ها و … بکار می‌رود، در این محیط میزان گرد و غبار، میکروب‌های هوازی، ذرات معلق و بخارات شیمیایی در سطح پایین و کنترل شده‌ای نگه داشته میشوند. ذرات معلق در اتاقهای تمیز معمولاً بر اساس سایز ذرات در واحد متر مکعب و یا فوت مکعب نمایش داده میشوند. به عنوان مثال در کلاس تمیز ۱۰۰،۰۰۰ میزان ذرات بزرگ‌تر از ۰.۵ میکرون باید کمتر از ۱۰۰،۰۰۰ عدد در فوت‌‌مکعب باشد و همین میزان در کلاس ۱۰۰ کمتراز ۱۰۰ ذره در فوت‌‌مکعب میباشد. قابل ذکر است موی انسان دارای قطر ۷۵-۱۰۰ میکرون میباشد که ۲۰۰ برابر بیش از یک ذره ۰.۵ میکرونی میباشد.
اتاق تمیز به صورت عملی در صنایعی کاربرد دارد که حضور ذرات کوچک می‌تواند فرایند تولید را تحت تأثیر خود قرار دهد. این اتاقهای تمیز اندازه‌های مختلفی دارند و طراحی برخی از آن‌ها بسیار پیچیده است. اتاق تمیز کاربرد زیادی در تولید نیمه‌هادی‌ها و قطعات الکترونیکی، تولید داروهای مختلف، صنعت بایو، ابزارهای مختلف پزشکی و اتاقهای عمل دارد. توجه کنید که شیوه کنترل و طراحی اتاقهای تمیز با توجه به کاربرد آن، متفاوت است. همچنین برای اعتبار سنجی اتاقهای تمیز مورد استفاده در صنایع مختلف از استانداردهای مختلفی نیز استفاده می‌شود.
نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که اعتبار سنجی اتاق تمیز، شامل تمام فعالیت‌ها، آزمایش‌ها و اندازه‌گیری‌هایی است به وسیله آن می‌توان تأیید کرد که اتاق تمیز قابلیت استفاده در صنعت مربوطه را دارد. در واقع با مقایسه اندازه‌گیری صورت گرفته در یک اتاق تمیز با استانداردهای مختلف، اعتبار سنجی اتاقهای تمیز انجام می‌شود.
