پروژه های اتاق تمیز

 

آشنایی کامل با

مشخصات کامل اتاق تمیز

 

‌‌‌‌‌‌‌اتاق تمیز: اتاق تمیز اصولاً" به محیطی گفته می‌شود که جهت تولید و یا تحقیقات علمی و صنعتی، در آن فعالیت‌های صورت می‌گیرد و در این محیط مقدار آلاینده‌های زیست محیطی بسیار پایین‌تر از حد معمول فضای یک محیط بسته می‌باشد. آلاینده‌های معمول عبارتند از: گرد و غبار, میکروب‌های معلق در فضا و بخار مایعات محیطی. بطور دقیق‌تر اتاق تمیز محیطی با آلایش کنترل شده ذرات معلق در فضاست که در هر متر مکعب آن تعداد معینی ذره موجود است. بطور مثال در ساختار تعریف شده در ISO 9 برای اتاق‌های تمیز تعداد کمتر از ۳۵ میلیون ذره در هر متر مکعب تشریح شده‌است.

سازمان جهانی استاندارد ISO اتاق تمیز را اینگونه بیان می‌کند :

اتاق تمیز، اتاقی است که غلظت ذرات موجود در هوای آن تحت کنترل بوده و طوری طراحی و استفاده شود که حداقل ورود و تولید و حفظ ذرات را در داخل اتاق داشته باشد و همچنین پارامترهای مرتبط دیگر در آن نظیر دما، فشار و رطوبت کاملاً" تحت کنترل باشد.

کلاس‌های اتاق تمیز

اتاق تمیز بر اساس تعداد و حجم ذرات معلق در هر واحد از هوا در کلاسهای مختلف تقسیم بندی می‌شوند. اعداد بزرگی مانند کلاس ۱۰۰ یا کلاس ۱۰۰۰ مربوط به سیستم آمریکایی رده بندی می‌باشند و اجازه حضور ذرات با سایز ۰٬۵ میکرومتر یا بزرگ‌تر را در هر فوت مکعب نمی‌دهند. این نوع استاندارد آمریکایی اجازه درج بالاتر را می‌دهد پس می‌توان پیش بینی کرد که ممکن است کلاس ۲۰۰۰ نیز پدید آید. اعداد کوچک‌تر به سیستم بین‌المللی ایزو ۱-۱۴۶۶۴ مربوط می‌شوند که از سیستم لگاریتم اعشاری برای تعیین تعداد ذرات معلق در هوا استفاده می‌کنند که از پایه ۰٫۱ میکرومتر آغاز می‌شوند و برای نمونه اتاق تمیز کلاس ۵ در بیشترین تعداد مجازش دارای ۱۰۰٬۰۰۰ عدد ذره می‌باشد. هر دو این استانداردها یک رابطه معکوس دوطرفه بین تعداد و اندازه ذرات معلق در هوا ایجاد کرده‌اند. به همین دلیل هرگز چیزی بعنوان تعداد صفر ذره معلق در هوا نخواهیم داشت. در جداول مربوط به این استانداردها، خانه‌های خالی کاربردی نیستند و عدم وجود عدد در آنها نمایانگر عدد صفر نیست.

کلاس ۱۰۰: به فضاهایی گفته می‌شود که تعداد ذرات با اندازه ۰.۵ میکرون و بالاتر در هر فوت مکعب آن حداکثر ۱۰۰ عدد باشد.

کلاس ۱۰۰۰: به فضاهایی گفته می‌شود که تعداد ذرات با اندازه ۰.۵ میکرون و بالاتر در هر فوت مکعب آن حداکثر ۱۰۰۰ عدد باشد.

کلاس ۱۰۰۰۰: به فضاهایی گفته می‌شود که تعداد ذرات با اندازه ۰.۵ میکرون و بالاتر در هر فوت مکعب آن حداکثر ۱۰۰۰۰ عدد باشد.

کلاس ۱۰۰۰۰۰: به فضاهایی گفته می‌شود که تعداد ذرات با اندازه ۰.۵ میکرون و بالاتر در هر فوت مکعب آن حداکثر ۱۰۰۰۰۰ عدد باشد.

فضای کنترل شده: چنانچه در یک فضا تعداد ذرات با اندازه ۰.۵ میکرون و بالاتر در آن بیش از ۱۰۰۰۰۰ عدد باشد فضای مورد نظر را محیط کنترل شده می‌گویند. اگر چه برای فضای کنترل شده، حداکثر تعداد ذرات تعیین نشده ولی باید از محیط معمولی تمیز تر باشد.

 

 

جدول استانداردهای اتاق تمیز

US FED STD 209E Cleanroom Standards

 

Class	maximum particles/ft³					ISO equivalent
	≥0.1 µm	≥0.2 µm	≥0.3 µm	≥0.5 µm	≥5 µm
1	35	۷	۳	۱		ISO 3
10	۳۵۰	۷۵	۳۰	۱۰		ISO 4
100		۷۵۰	۳۰۰	۱۰۰		ISO 5
1,000				۱,۰۰۰	۷	ISO 6
10,000				۱۰,۰۰۰	۷۰	ISO 7
100,000				۱۰۰,۰۰۰	۷۰۰	ISO 8

 

ISO 14644-1 cleanroom standards

Class	maximum particles/m³						FED STD 209E equivalent
	≥0.1 µm	≥0.2 µm	≥0.3 µm	≥0.5 µm	≥1 µm	≥5 µm
ISO 1	10	۲
ISO 2	100	۲۴	۱۰	۴
ISO 3	1,000	۲۳۷	۱۰۲	۳۵	۸		Class 1
ISO 4	10,000	۲,۳۷۰	۱,۰۲۰	۳۵۲	۸۳		Class 10
ISO 5	100,000	۲۳,۷۰۰	۱۰,۲۰۰	۳,۵۲۰	۸۳۲	۲۹	Class 100
ISO 6	1,000,000	۲۳۷,۰۰۰	۱۰۲,۰۰۰	۳۵,۲۰۰	۸,۳۲۰	۲۹۳	Class 1000
ISO 7				352,000	۸۳,۲۰۰	۲,۹۳۰	Class 10,000
ISO 8				3,520,000	۸۳۲,۰۰۰	۲۹,۳۰۰	Class 100,000
ISO 9				35,200,000	۸,۳۲۰,۰۰۰	۲۹۳,۰۰۰	Room air

GMP EU classification

Class	maximum particles/m³
	under equipped conditions	under equipped conditions	under working conditions	under working conditions
	0.5 µm	5 µm	0.5 µm	5 µm
Class A	3500	0	۳۵۰۰	۰
Class B	3500	0	۳۵۰۰۰۰	۲۰۰۰
Class C	350000	2000	۳۵۰۰۰۰۰	۲۰۰۰۰
Class D	3500000	20000	n/a	n/a

مشخصات جریان هوا در اتاق‌های تمیز

۱- جریان تصادفی: در این نوع طراحی، فیلترهای HEPA به صورت تصادفی در کلیه قسمت‌های اتاق تمیز قرار گرفته و هوای تمیز را به داخل اتاق منتقل می‌کند. جریان هوای تصادفی معمولاً" بالاتر از کلاس ۱۰۰۰ می‌باشد.

۲- جریان هوا به صورت لایه‌های موازی و افقی: جریان هوا به صورت لایه‌های موازی از فیلترهای HEPA خارج شده و به صورت افقی و مداوم از یک طرف به طرف دیگر هدایت می‌شود.

۳- جریان هوا به صورت لایه‌های موازی و عمودی: در این شکل جریان هوا از فیلترهای هپا که در سقف اتاق تمیز تعبیه شده است به صورت مداوم خارج و از دریچه‌های خروجی که معمولاً" در قسمت‌های پایین دیوارهای اتاق نصب شده‌اند خارج می‌شود.جریان عمودی هوا امکان کار روی سطوح افقی را فراهم می‌کند.

خصوصیات اتاق تمیز کلاس ۱۰۰:

۱- در این نوع اتاق تمیز نباید بیش از ۱۰۰ ذره ۰.۵ میکرونی و بزرگ‌تر از آن در هر فوت مکعب هوای اتاق وجود داشته باشد. بنابراین از فیلترهای باید استفاده شود که این هدف تامین گردد.

۲- هوای ورودی می‌بایست در هنگام ورود به اتاق تمیز از فیلترهای HEPA عبور نماید.

۳- هوای ورودی باید به صورت لایه لایه (Laminar) باشد.

۴- درجه حرارت اتاق تمیز کلاس ۱۰۰ باید روی ۲۲ تا ۲۵ درجه سانتیگراد تنظیم گردد.

۵- رطوبت اتاق باید ۳۰ تا ۵۰ درصد باشد.

۶- فشار هوای ورودی به اتاق تمیز کلاس ۱۰۰ می باید از فضاهای مجاور ۰.۰۵ اینچ آب بالاتر باشد.

هدف از ایجاد فشار در اتاق تمیز کنترل جریان هوا در جهت مطلوب است.

در اتاق‌های تمیز کلاس ۱۰۰ جریان هوا به صورت عمودی و با سرعت 0.45 m/s(90 ft/min) از سقف اتاق که کاملاً" با فیلتر پوشیده شده به داخل اتاق هدایت می‌شود.بنابر این در این صورت هیچگونه فضای مرده‌ای برای ایجاد آلودگی وجود نخواهد داشت و عبور ذرات قابل پیش بینی است.

روش‌های پایش اتاق تمیز: جهت پایش اتاق‌های تمیز روش‌های متفاوتی وجود دارد.

۱- استفاده از دستگاه ذره شمار یا پارتیک کانتر

۲- بررسی جریان هوادر اتاق تمیز

۳- استفاده از محیط‌های کشت در نقاط مختلف اتاق تقسیم

دستگاه ذره شمار یا پارتیکل کانتر: دستگاهی است که برای اندازه گیری تعداد ذرات موجود در حجم معینی از هوا مورد استفاده قرار می‌گیرد.این دستگاه حجم معینی از هوای مورد آزمایش را بلعیده و پس از تجزیه آن، ذرات در ابعاد مختلف را تفکیک و شمارش می‌کند.

استفاده از محیط‌های کشت در پایش اتاق تمیز: می‌توان از محیط‌های کشت باکتریایی مثل بلاد آگار و محیط‌های کشت قارچی مثل سابرو دکستروز آگار استفاده کرد. برای این منظور پلیت های حاوی محیط‌های کشت بلاد آگار را در چندین نقطه اتاق تمیز قرار داده و درب آنها را به مدت حداقل نیم ساعت باز می‌گذاریم.و سپس درب آنها را بسته و در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد به مدت حداقل ۴۸ ساعت انکوبه می‌کنیم و از نظر ظهور و رشد کلنی باکتریایی بررسی می‌کنیم.در مورد محیط کشت سابرو دکستروز آگار از همین روش استفاده می‌کنیم، اما آنها را در دمای اتاق و به مدت ۱۴ روز نگهداری و سپس از نظر ظهور و رشد کلنی قارچی بررسی می‌کنیم.

خصوصیات لباس‌های کارکنان در اتاق تمیز و یا آزمایشگاه با سطح زیستی ۳

جنس لباس: لباس باید از جنسی باشد که از خود ذره آزاد نکند، قابل تمیز شدن و پاک سازی باشد. فاقد شارژ الکتریکی بوده و میکرو ارگانیسم‌ها را به خود جذب نکند. مقاوم به مواد شیمیایی و قابل اتوکلاو باشد.و از جنس ۱۰۰% پلی استر انتخاب شود.

مدل لباس: لباس یکسره ویژه آقایان و خانم‌ها، فاقد جیب و کمر و قابل تنظیم (کش دار)، دارای زیپ در جلوی لباس که می‌تواند از جنس استیل و یا غیر فلزی باشد. آستین گشاد و دارای سر آستین‌های مچ دار و کشی با قابلیت بالا رفتن.

نوع کفش: پاپوش ضد لغزش با کف صاف لاستیکی و قابل اتوکلاو شدن.

سرپوش و ماسک: سرپوش از جنس لباس که کاملاً" سر را

پوشانده و حالت مقنعه داشته و ماسک آن بوسیله دکمه به

سرپوش متصل می‌شود.

خصوصیات لباس‌های کارکنان در آزمایشگاه‌های تولیدی با سطح ایمنی زیستی ۱و۲

جنس لباس: ۶۵% پلی استر و ۳۵% کتان

مدل لباس: دو تکه (روپوش و شلوار)، آستین بلند با

مچ دست کش دار، یقه سه سانت، جلو باز با دکمه‌های

معمولی تا پایین.

ماسک و سرپوش: به تناسب نوع کار و یکبار مصرف باشد.

رفتار و مقررات در اتاق تمیز

- دست‌ها، ناخن‌ها، و صورت را باید تمیز نگه داشت.

- هرگز در اتاق تمیز نباید موها را درست نمود و یا شانه کرد.

- از جواهرات روی دست و سینه نباید استفاده کرد.

- کلید، سیگار، سکه، مداد، دستمال، شانه، موبایل و ورود هر گونه جسم خارجی به اتاق تمیز ممنوع است.

- خوردن و آشامیدن در اتاق تمیز ممنوع می‌باشد.

- از کارهایی مانند: خاراندن، مالیدن و ساییدن دست‌ها و یا بازی کردن با موها و اعمال مشابه آن باید خودداری کرد.

- استفاده از لباس‌های مخصوص بیرون در اتاقهای تمیز ممنوع می‌باشد.

- انجام کار باید روی سطوح تمیز و پاک صورت گیرد.

- حرکت در اتاق تمیز باید به آرامی و بسیار آهسته صورت پذیرد.

- باید مطمئن بود که قسمت‌های کار قبل از شروع کار تمیز شده باشد.

کرج صندوق پستی :۱۳۸۳ - ۳۱۵۳۵

تلفن :۳۲۷۷۱۶۲۹-۰۲۶‌‌‌‌‌‌‌ تلفکس: ۳۲۷۴۹۵۲۱-۰۲۶
همراه :۰۹۱۲۱۲۱۱۹۵۷

Telegram:@Sabacleanroom

WhatsApp: +989367742679

Email: info@sabacleanroom.ir
Web: http://www.sabacleanroom.ir